Een warmtepomp: altijd een slimme investering of niet?
Wie van plan is om te bouwen of verbouwen, heeft ongetwijfeld al veel over de warmtepomp gehoord. Bij nieuwbouw kan je er niet meer omheen en ook bij renovatie wint de warmtepomp aan populariteit. Maar hoe werkt zo’n warmtepomp juist? Welke soorten zijn er? En is elke woning geschikt om er een te plaatsen? Wij gingen te rade bij Kristof Swerts, al ruim 7 jaar Groene Huis-adviseur voor Facq in de showroom in Hasselt.
Laten we bij het begin beginnen: wat is een warmtepomp en hoe werkt het?
Een warmtepomp is een milieuvriendelijk alternatief voor de klassieke verwarmingsketel en wordt gebruikt om je woning of sanitair water te verwarmen. Afhankelijk van het type warmtepomp onttrekt ze warmte uit de lucht, de bodem of het grondwater en geeft die af in je woning met behulp van een warme bron via een warmtewisselaar of warmteafgiftesysteem (vloerverwarming, lage temperatuurradiatoren, ventilatorconvectoren). Er bestaan vier verschillende soorten warmtepompen: lucht-luchtwarmtepomp, lucht-waterwarmtepomp, geothermische warmtepomp en hybride warmtepomp.
“Willen we nog een toekomst op deze planeet, moeten we allemaal overstappen op onuitputtelijke energiebronnen.”
Waarom zou je voor een warmtepomp kiezen in plaats van een condensatieketel?
Er zijn verschillende redenen om voor een warmtepomp te kiezen. Zo is er op dit moment al een verbod op gascondensatieketels voor nieuwbouw en verkavelingen vanaf 5 eenheden. Vanaf 2025 zal een aardgasaansluiting algemeen verboden worden voor nieuwbouw in België en wordt de elektrische warmtepomp de norm. De overheid stuurt ons dus langzaamaan richting duurzame alternatieven.
Daarnaast worden warmtepompen vaak gekozen om een betere EPB-score (energie prestatie en binnenklimaat) te verkrijgen. Iedereen die een nieuwbouw plaatst of een IER (ingrijpende energetische renovatie), is verplicht om aan bepaalde eisen te voldoen. Deze eisen zijn afhankelijk van het project (nieuwbouw of renovatie) en de datum van de bouwaanvraag. Hoe recenter de bouwaanvraag, hoe strenger de eisen en hoe moeilijker het wordt om zonder warmtepomp aan deze eisen te voldoen.
Een andere belangrijke factor is de energieprijs. Iedereen herinnert zich nog de zéér hoge energieprijzen van september 2022. Gemiddeld gezien verbruikt een warmtepomp 4 keer minder energie dan een traditionele verwarming. Als de energieprijzen van toen 1 jaar lang zouden aanhouden, zou een gemiddeld gezin tussen de 7000 à 8000 euro aan verwarming (energiekosten, verwarming en huishoudelijk elektrisch verbruik) betalen met traditionele verwarming. Met een warmtepomp was dit gemiddeld tussen de 2000 en 2500 euro per jaar, wat aanzienlijk minder is. We kenden toen echt een rush op warmtepompen.
Is elke woning geschikt voor een warmtepomp?
Nee, de ideale situatie voor een warmtepomp is nieuwbouw of een renovatie die gelijkgesteld is aan nieuwbouw. Het is namelijk absoluut noodzakelijk om een zo laag mogelijk warmteverlies te hebben. Bestaande woningen die niet of slecht geïsoleerd zijn, zijn minder geschikt en vragen mogelijks om enkele aanpassingen. Er bestaat dan ook geen one-size-fits-all-oplossing voor warmtepompen. Elke woning of situatie is anders.
Informeer je dus goed en laat op voorhand een officiële warmteverliesberekening maken. Voor bouwaanvragen vanaf 2023 is dit zelfs verplicht! Zonder deze berekening is het eigenlijk onmogelijk om een correcte warmtepomp voor te stellen en bestaat de kans dat ze te zwaar gedimensioneerd wordt. Hierdoor zal de warmtepomp te vaak aan- en uitschakelen en zal er vaker een piekstroom getrokken worden. En laat het nu net dat zijn waarop we sinds dit jaar extra belast worden! Bovendien zal de warmtepomp véél sneller verslijten. Kies je de warmtepomp te licht, dan zal de back-up elektrische weerstand te vaak moeten bijspringen waardoor je verbruik stijgt. Het is dus zéér belangrijk dat de warmtepomp correct gedimensioneerd wordt.
“Een officiële warmteverliesberekening is van groot belang om ervoor te zorgen dat de warmtepomp optimaal functioneert. Voor bouwaanvragen vanaf 2023 is het intussen zelfs verplicht.”
Zijn er dan absoluut geen mogelijkheden bij kleinere renovaties?
Jawel, in geval van renovatie is een hybride warmtepomp een interessante oplossing. Dit is een combinatie van een lucht-water warmtepomp en een gascondensatieketel. Bij een hybride systeem werken de warmtepomp en de CV-ketel samen om de woning en het sanitaire water te verwarmen. Afhankelijk van de buitentemperatuur en de gevraagde warmte zal de ene keer de warmtepomp het meeste warmte leveren, de andere keer de CV-ketel.
Ook binnen de hybride systemen bestaan er verschillende mogelijkheden De keuze wordt best afgestemd met de eindgebruikers zodat we een technisch goede installatie ontwerpen die aan hun behoeften voldoet. Het nadeel van een hybride warmtepomp is de hoge kostprijs, want je koopt eigenlijk twee systemen. Hierdoor ligt de aankoopprijs uiteraard nog hoger.
Over kosten gesproken: wat is de gemiddelde terugverdientijd van een warmtepomp?
De terugverdientijd van een warmtepomp varieert sterk. De prijzen op de energiemarkt doen dat namelijk ook. Zoals eerder aangehaald lagen de energiekosten een jaar geleden véél hoger. In dat scenario was een warmtepomp gemiddeld na 5 jaar terugverdiend. Puur op energie verbruik, dus d.w.z. zonder rekening te houden met eventuele premies en kortingen op het K.I. Nu de prijzen opnieuw een stuk gezakt zijn, ligt de terugverdientijd t.o.v. een gasketel weer wat hoger. De warmtepomp verbruikt ook minder als er gratis stroom voorhanden is van een PV-installatie. Maar deze installatie heeft natuurlijk ook weer een kost. Je merkt, ook de terugverdientijd is dus heel situatieafhankelijk. Daartegenover staat wel dat de levensduur van een warmtepomp groter is dan die van een gasketel, wat de investering dus toch de moeite waard maakt.
Tot slot: zie jij bepaalde trends of toekomstige ontwikkelingen op gebied van warmtepompen?
Ik verwacht dat een warmtepomp steeds gangbaarder zal worden, we merken die verschuiving nu al. Ikzelf werk nu 7 jaar bij Facq als Groene Huis-adviseur. Waar er de eerste 4 jaar bijna altijd gekozen werd voor gascondensatieketels en bijna nooit voor een warmtepomp, zet ik ze tegenwoordig allebei even vaak op offerte. Ook in de bestellingen valt dit op. Vooral door de hoge energieprijzen van vorig jaar heeft de warmtepomp een echte boost gehad. Energie zal in de toekomst alleen maar een grotere rol spelen. De bevolking neemt toe en de gekende fossiele brandstoffen worden almaar schaarser. De conventionele middelen schieten gewoon tekort. Of we het nu leuk vinden of niet: willen we nog een toekomst op deze planeet, dan zullen we allemaal naar een schone, onuitputtelijke bron van energie moeten overstappen. En op dit moment zijn dat warmtepompen i.c.m. zonnepanelen.
De tips van Kristof
- Energiezuinige installaties nemen vaak veel plaats in. Zorg dat je op voorhand voldoende ruimte voorziet om al je toestellen te plaatsen.
- Vermijd om systemen te combineren die daar niet geschikt voor zijn zoals bijvoorbeeld een warmtepomp en een openhaard. Zo combineer je een traag systeem om te verwarmen met een snel systeem met veel vermogen. Dat is vragen om problemen.
- Voorzie een ventilatiesysteem, en bij voorkeur een type D. Woningen die geschikt zijn voor warmtepompen zijn doorgaans goed tot zéér goed geïsoleerd, waardoor er geen natuurlijke ventilatie meer is. Daarnaast zal een D-systeem een groot deel van de warmte die nog in de lucht zit recupereren. Hierdoor kan je een kleinere warmtepomp installeren, die op zijn beurt minder energie verbruikt.
- Ik kan het niet genoeg benadrukken, maar laat je goed adviseren. Maak samen met je installateur vrijblijvend een afspraak in één van onze 17 showrooms en leg ons je situatie voor. Een warmtepomp is een grote investering, dan kan je het maar beter juist doen.
